24.03.2025
W wielu gałęziach przemysłu, takich jak drzewny, zbożowo-młynarski, chemiczny czy recyklingowy, jednym z poważniejszych zagrożeń operacyjnych są wybuchy pyłów. Pyły, które unoszą się w powietrzu w odpowiednim stężeniu i w obecności źródła zapłonu, mogą tworzyć atmosfery wybuchowe (ATEX), stwarzając poważne ryzyko dla ludzi, maszyn i infrastruktury. Z tego względu identyfikacja stref zagrożonych wybuchem oraz stosowanie odpowiednich systemów zabezpieczeń są dziś nie tylko wymogiem prawnym, ale i kluczowym elementem zarządzania bezpieczeństwem w zakładzie produkcyjnym.
Czym są strefy zagrożone wybuchem?
Zgodnie z dyrektywą ATEX 1999/92/WE, strefy zagrożone wybuchem to obszary, w których może wystąpić atmosfera wybuchowa składająca się z mieszaniny substancji palnych w postaci pyłu, gazu lub pary z powietrzem.
W przypadku pyłów palnych, najczęściej występują trzy klasyfikacje stref:
– Strefa 20 – obecność atmosfery wybuchowej w postaci pyłu w sposób ciągły lub przez długie okresy.
– Strefa 21 – atmosfera wybuchowa może pojawić się okresowo, podczas normalnej pracy.
– Strefa 22 – atmosfera wybuchowa może pojawić się rzadko i przez krótki czas.
Typowymi miejscami występowania takich stref są np. wnętrza filtrów, cyklonów, silosów, rurociągów odpylających oraz przestrzenie wokół urządzeń do załadunku materiałów sypkich.
Dlaczego instalacje odpylania wymagają zabezpieczenia przeciwwybuchowego?
Podczas obróbki materiałów takich jak drewno, zboża, cukier, węgiel czy aluminium, wytwarzane są pyły, które — po wymieszaniu z powietrzem — mogą stanowić wysoce wybuchową mieszaninę. W połączeniu z czynnikiem zapłonowym, takim jak iskra mechaniczna, elektryczna lub nawet gorąca powierzchnia, stwarzają realne zagrożenie eksplozji.
Instalacje odpylania, które transportują i filtrują powietrze zanieczyszczone pyłem, często pracują w warunkach sprzyjających powstawaniu atmosfer wybuchowych. Jeśli system nie jest odpowiednio zabezpieczony, może dojść do zjawiska tzw. propagacji wybuchu, czyli rozprzestrzenienia się eksplozji na kolejne elementy systemu.
Prewencja i zabezpieczenia w instalacjach odpylania
W celu minimalizacji ryzyka eksplozji, instalacje odpylania muszą być projektowane zgodnie z wymaganiami ATEX. Obejmuje to zarówno stosowanie odpowiednich urządzeń, jak i wdrożenie skutecznych środków ochrony biernej oraz czynnej.
Najczęściej stosowane środki zabezpieczeń
• Membrany przeciwwybuchowe (panele dekompresyjne) – umożliwiają bezpieczne odprowadzenie nadciśnienia i płomieni w kontrolowanym kierunku (np. pionowo jak w systemie VFV® NEU-JKF), zapobiegając wtórnym eksplozjom.
• Zawory zwrotne i śluzy EX – zapobiegają przedostaniu się fali wybuchu do innych części instalacji, ograniczając rozprzestrzenianie się eksplozji.
• Systemy tłumienia wybuchu – wykrywają początki eksplozji i natychmiast neutralizują ją poprzez wtrysk środków gaszących.
• Systemy detekcji iskier i gaszenia – montowane w rurociągach, wykrywają i gaszą potencjalne źródła zapłonu jeszcze przed ich dotarciem do filtra.
• Systemy uziemienia i detekcji elektrostatycznej – zabezpieczają urządzenia przed niekontrolowanymi wyładowaniami elektrostatycznymi.
Projektowanie bezpiecznego systemu odpylania – rola NEU-JKF
W NEU-JKF od lat projektujemy i dostarczamy systemy odpylania, które są zgodne z dyrektywą ATEX i dostosowane do indywidualnych potrzeb klientów. Nasze filtry, śluzy, systemy orurowania i wentylacji są certyfikowane i przystosowane do pracy w strefach zagrożonych wybuchem.
Co istotne, oferujemy także unikatowe rozwiązania, takie jak system wentylacji przeciwwybuchowej VFV®, który, w przeciwieństwie do standardowych rozwiązań, kieruje falę wybuchu pionowo do góry (a nie poziomo), zwiększając bezpieczeństwo personelu i infrastruktury.
Podsumowanie
Bezpieczeństwo w zakładach przemysłowych, w których występuje ryzyko wybuchu pyłów, zaczyna się od wiedzy i świadomości. Strefy ATEX muszą być jasno określone, a instalacje odpylania odpowiednio zaprojektowane i zabezpieczone. Wdrożenie sprawdzonych i certyfikowanych rozwiązań to nie tylko spełnienie wymogów prawnych, ale przede wszystkim inwestycja w zdrowie ludzi, trwałość maszyn i ciągłość produkcji.
Chcesz dowiedzieć się więcej o systemach ATEX i rozwiązaniach przeciwwybuchowych dla instalacji odpylania?
Skontaktuj się z ekspertami NEU-JKF – pomożemy Ci zaprojektować bezpieczny i skuteczny system dla Twojego zakładu.
